Przeczytałem całego Le Petit Roberta i wybrałem po jednym słowie z każdej literki. Sprawdź, dlaczego warto je znać.
Na romanistyce kazano nam sypiać z dwoma facetami. Nazywali się oni Maurice Grevisse (autor gramatycznej biblii „Le Bon Usage”) i Robert (słownik „Le Petit Robert”). Chociaż studia skończyłem w 2011 roku, pewne nawyki zostały mi we krwi i dlatego przy łóżku zawsze czuwa mój Mały Robert o 2837 stronach. Postanowiłem podzielić się jego bogatym słownictwem. A w związku z moją ostatnią fascynacją minimalizmem, wybrałem po jednym słowie na każdą literkę alfabetu.
Poniżej znajdziesz czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki oraz wyrażenia, które sprawią, że Twój francuski będzie pełniejszy, niezależnie od poziomu na jakim się znajdujesz. Po zapoznaniu się ze słownictwem koniecznie pobierz bezpłatny zestaw ćwiczeń z odpowiedziami, który przygotowałem, żeby ułatwić Ci wprowadzenie nowych struktur w życie.
Pamiętaj, że przy nauce słownictwa nie musisz dysponować zaawansowaną wiedzą gramatyczną.
Ostatnio mój uczeń z poziomu początkującego wzruszył mnie poprawnie używając świetnego wyrażenia, o którym pisałem w artykule ?15 wyrażeń, których nie rozumieją obcokrajowcy?. Ty też możesz stosować życiowe sformułowania nawet na początku swojej francuskiej przygody!
Powodzenia!
apprivoiser – oswajać
Kto czytał ?Małego Księcia?, ten doskonale zna to piękne słowo. Możemy oswajać zwierzę, ale też kogoś, a nawet siebie w stosunku do np. nowej sytuacji. Przykład: Jak oswoić faceta? – Comment apprivoiser un mec ?
bénévole (m/f) – wolontariusz(ka)
Słowo pochodzi od połączenia „dobra” i „woli”, bo wolontariusz pracuje dobrowolnie. Przykład: Hania jest wolontariuszką w naszej fundacji. – Hania est bénévole dans notre fondation.
cicatrice (f) – blizna
Jest coś urzekającego w tym syczącym jak ostrze noża słowie. „Cicatrice” może być używana także w znaczeniu metaforycznym, jako blizny na duszy. Przykład z literatury: Miłość zawsze zmienia się w bliznę. – L’amour finit toujours par se transformer en cicatrice (Delphine de Vigan, Un soir de décembre)
se débrouiller – radzić sobie
Bardzo życiowy czasownik, bo ileż to razy słyszeliśmy: Musisz sobie radzić samemu. – Tu dois te débrouiller tout seul.
ému – wzruszony
Przymiotnik ten pochodzi od niewygodnego w koniugacji czasownika ?émouvoir? (poruszać emocjonalnie). Polecam nauczyć się tej formy, ponieważ może się przydać przy okazji powodów do smutku i radości. Przykład: Jestem wzruszony, że cię widzę! – Je suis ému de te voir !
frotter – trzeć, nacierać, rozcierać
Czasownik ten nie ma chyba nic wspólnego z popularnymi w Polsce prześcieradłami frotté, poza jedynym faktem, że można się o nie porządnie poobcierać. Za pomocą czasownika ?frotter? możemy ?nacierać komuś plecy? olejkiem do opalania (frotter le dos), ?szorować podłogę?, żeby się błyszczała (frotter le plancher), ?natrzeć komuś uszy?, bo był niegrzeczny (frotter les oreilles) lub ?zacierać ręce? (se frotter les mains) oczekując aż wydarzy się coś wspaniałego.
guillemet (entre guillemets) – cudzysłów, tzw.
Cudzysłowu możemy używać nie tylko do cytowania, ale także do wyrażania ironii. Przykład: Przyszedł ze swoją tzw. przyjaciółką. – Il est venu avec son amie entre guillemets.
avoir hâte (f) – nie móc się doczekać
Najbardziej lubię użycie tego słowa w wyrażeniu ?avoir hâte de + verbe?, które wcale nie oznacza ?hejtowania?, ale nasze oczekiwanie. Przykład: Nie mogę się doczekać, kiedy was znowu zobaczę! – J’ai hâte de vous revoir !
inculquer – wpajać
Możemy wpajać wiedzę albo wartości. Wbrew temu, co można pomyśleć, czasownik ten nie pochodzi od słowa ?cul? (dupa), ale możemy sobie wyobrazić, że pewne rzeczy trzeba czasem naprawdę głęboko wpoić. Przykład: Staram się wpoić moim dzieciom tradycyjne wartości. ? J’essaie d’inculquer ? mes enfants des valeurs traditionnelles.
jeûne (m) – post albo inne całkowite ograniczenie w konsumpcji
Lubię to słowo, ponieważ tylko akcent graficzny nad „u” dzieli je od przymiotnika ?młody/młoda? (jeune). Od „jeûne” właśnie pochodzą czasowniki związane z jedzeniem: déjeuner (jeść obiad) i dîner (jeść kolację), które etymologicznie znaczą „łamać post” lub „nie pościć”. Nieco dwuznaczny przykład: Odkąd zostawiła go żona, Karol jest wyposzczony. ? Karol je?ne depuis que sa femme l’a quitté.
kiné (m/f) – fizjoterapeut(k)a, masażyst(k)a
Jest to skrócona wersja trudnego w wymowie (nawet dla Francuzów!) słowa „kinésithérapeute”. Przykład: Boli mnie kręgosłup, muszę iść na masaż. – J’ai mal au dos, je dois aller chez le kiné.
lâcher – zostawić, puścić
Czasownik bardzo często używany w języku potocznym. Polecam nauczyć się sformułowania „lâche-moi !” (zostaw mnie!), które jedna z moich uczennic pomyliła mówiąc jakiemuś taniemu podrywaczowi na dyskotece „lèche-moi” (poliż mnie) – historia skończyła się tragicznie.
modéré – umiarkowany
Można być ?modéré? w różnym kontekście, zarówno pogodowym (climat modéré) jak i politycznym (socialiste modéré).
nouille (f) – kluska, klucha
To jedno z moich ulubionych słów, które możemy użyć na określenie makaronu (tak jak po angielsku „noodles”) albo osoby mało dynamicznej, ruszającej się jak mucha w smole. Przykład: Ta Karolina to leniwa buła! – Quelle nouille de cette Caroline !
ONG (f) – NGO
Francuzi uwielbiają tłumaczyć popularne skróty. Do znanych ONU (ONZ), VIH (HIV), OGM (GMO) dołącza ONG (NGO ? organisation non-gouvernementale). Przykład : Wiktor pracuje w NGOsie broniącym praw człowieka. ? Victor travaille dans une ONG qui défend les droits de l’homme.
piétiner – deptać
Czasownik ten pochodzi naturalnie od „stopy” (pied). Deptać po francusku można zarówno trawnik jak i kogoś w znaczeniu okazywania braku szacunku. Przykład: Jak możecie bezcześcić pamięć waszej matki? – Comment vous pouvez piétiner la mémoire de votre mère ?
quatre-heures (m) – podwieczorek
Bardzo ciekawe sformułowanie znaczące dosłownie „godzina czwarta”. We Francji obiad je się w przerwie między 12h00 a 13h00, dlatego o czwartej popołudniu puste brzuchy dają o sobie znać. Przykład: Batonik nie jest dobrym podwieczorkiem. – Une barre de chocolat n’est pas un bon quatre-heures.
rééducation (f) – rehabilitacja
Wbrew temu, co myśli wiele osób (łącznie z GoogleTranslate), po wypadku potrzebujemy nie „réhabilitation” (rewitalizacji lub odzyskania statusu prawnego), ale ponownego nauczenia się prawidłowego poruszania czyli „rééducation”. Przykład: Po pięćdziesięciu godzinach rehabilitacji nadal chodzi o kulach. ? Après cinquante heures de rééducation, elle marche toujours avec des béquilles.
supérieur – wyższy, lepszy, ważniejszy / zwierzchnik, szef, przełożony
To słowo jest po prostu super. Można używać go właśnie jako przymiotnik określając coś lub kogoś stojącego wyżej rangą, albo jako rzeczownik mówiąc o swoim przełożonym. Przykład: Chciałbym porozmawiać z pana przełożonym. – Je voudrais parler avec votre supérieur.
taquiner – droczyć się, przekomarzać, dokuczać
To kolejne słowo z listy moich ulubionych. Kiedy myślę o przekomarzaniu się po francusku, w głowie mam osobę mówiącą „tak” i „nie”. Przykład: Przestań dokuczać siostrze! – Arrête de taquiner ta soeur !
unanime – zgodny, jednomyślny, jednogłośny
Przymiotnik ten pochodzi od połączenia słów „jeden” i „duch”. Kiedy wszyscy są zgodni wobec czegokolwiek ? choćby zamówienia pizzy, możemy wyciągnąć z rękawa słowo „unanime”, a podziw wśród Francuzów będzie gwarantowany. Przykład: Prasa jest zgodna co do przyczyn wypadku. – La presse est unanime sur les causes de l’accident.
voler – kraść lub latać
Uwielbiam czasowniki, które są jak wytrychy językowe, ponieważ można je stosować w różnych kontekstach, nadając im zupełnie odrębne znaczenie. Nie mam pojęcia jak to się stało, że czasownik „voler” ma aż tak skrajne zastosowania, ale zawsze intryguje mnie jak media poradziłyby sobie z opisaniem kradzieży podczas lotu ?vol pendant un vol?.
warnings (m) – światła awaryjne w samochodzie
To jeden z anglicyzmów, który potrafi zaskoczyć niczym niespodziewana sytuacja na drodze, podczas której trzeba będzie go użyć. Przykład : W razie problemów, włącz światła awaryjne. – En cas de problème, mets les warnings.
sous X – anonimowo
Literka X zajmuje w „Le Petit Robert” zaledwie jedną kartkę, a większość słów tam figurujących to bardzo specjalistyczne określenia. I tak pośród licznych zapożyczeń z greki znalazłem ukryte sformułowanie „sous X” czyli anonimowo, najczęściej używane w kontekście porodu, który kończy się adopcją, a matka biologiczna pozostaje anonimowa. Szacuje się, że we Francji co roku rodzi się 600 dzieci „sous X”. Jest specjalne prawo umożliwiające rodzicom ujawnienie tożsamości, kiedy dziecko będzie pełnoletnie.
yogi (m) – jogin
Czyż jogin w wersji francuskiej nie brzmi uroczo? Uwaga: wymowa tego rzeczownika nie podlega regułom klasycznego odczytywania francuskich słów, więc „g” czytamy jak [g]. Przykład: Nie każdy jogin jest wegetarianinem. – Tous les yogis ne sont pas végétariens.
zut = kurde
Wierzcie mi, nie ma nic gorszego niż obcokrajowiec bezkarnie przeklinający w nieswoim języku. Ani to cool, ani śmieszne, bo słowa niosą ze sobą dużą wartość, którą potrafimy ocenić tylko żyjąc w danej kulturze. Co jednak zrobić, kiedy sytuacja jest tak emocjonalna, że bez odpowiedniego wykrzyknienia nie da się wyrazić swoich emocji? Warto skorzystać z bardzo delikatnej formy „zut !”, która robi swoje, a przy tym nie wprawia w zakłopotanie osób z nami przebywających. Przykład: Kurde, Marta, weź się ogarnij! – Mais zut, Marta! Fais quelque chose !
POBIERZ BEZPŁATNY ZESZYT ĆWICZEŃ